Tín ngưỡng tứ vị thánh tổ ở một số ngôi chùa vùng Đồng bằng Sông Hồng hiện nay

Abstract

Tứ vị Thánh tổ là bốn vị thiền sư danh tiếng của Phật giáo Việt Nam thời Lý, gồm Từ Đạo Hạnh, Dương Không Lộ, Nguyễn Giác Hải, Nguyễn Minh Không, tu hành đắc đạo, tinh thông ngũ phương, có thể hàng long, phục hổ, hô phong, hoán vũ, cầu đảo, chữa bệnh,…, sau khi viên tịch các vị được nhân dân kính ngưỡng, thờ phụng, tôn xưng thành bậc Thánh trong đời sống tín ngưỡng của người dân tại nhiều địa phương vùng đồng bằng sông Hồng. Việc thờ phụng Tứ vị Thánh tổ đã hình thành từ lâu diễn ra ở nhiều loại hình cơ sở thờ tự như Đình, Đền, Chùa, tương ứng với mỗi loại hình đó các vị được tôn thờ là Thành Hoàng, Thần và Thánh. Trong đó, việc thờ các vị ở chùa và tôn vinh thành bậc Thánh là phổ biến, tạo nên mô hình chùa "tiền Phật, hậu Thánh", có nhiều giá trị về lịch sử, văn hoá, mang đậm giá trị bản sắc văn hoá dân tộc. Để bổ sung cho khoảng trống trong nghiên cứu, luận án tiếp cận tín ngưỡng Tứ vị Thánh tổ dưới góc độ tôn giáo học, nhằm nhận diện, đánh giá thực trạng trên ba yếu tố là niềm tin, thực hành và những biến đổi của tín ngưỡng, từ đó phân tích đặc điểm, vai trò của tín ngưỡng Tứ vị Thánh tổ trong đời sống xã hội hiện nay, để có cơ sở bảo tồn, phát huy giá trị của tín ngưỡng độc đáo này trong kho tàng văn hóa Việt. Đây là việc làm cần thiết để mở ra góc nhìn mới trong nghiên cứu về tín ngưỡng Tứ vị Thánh tổ. Với những lý do trên, nghiên cứu sinh (NCS) lựa chọn đề tài "Tín ngưỡng Tứ vị Thánh tổ ở một số ngôi chùa vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay" làm luận án tiến sĩ chuyên ngành tôn giáo học